Als gevolg van de kredietcrisis en de Eurocrisis en de dreigende inflatieverhoging heeft de ECB vanaf 2008 de refirente stelselmatig verlaagd. Inmiddels ligt deze vanaf maart 2016 op 0,00%.

De rente op de kapitaalmarkt ligt hier boven, maar wordt er wel door beïnvloed. De rente op 10-jarige staatsobligaties is een goede indicator voor de kapitaalmarktrente. Als gevolg van het beleid van de ECB, maar ook door de economische situatie in Europa is de rente op Nederlandse staatsobligaties de laatste jaren aanzienlijk gedaald. Medio 2016 ligt deze rond de 0,3%, waarmee deze nog steeds historisch laag ligt.

Dit betekent dat voor Nederland geld lenen goedkoop is en dit heeft ook zijn weerslag op de rente die de gemeente moet betalen bij het afsluiten van langlopende leningen. De laatst afgesloten geldlening van de gemeente is een in 2006 afgesloten lening met een looptijd van 30 jaar tegen 4,72%. De rente voor een nieuwe lening ligt hier behoorlijk onder.

Vanwege de aanhoudende onzekerheid op de financiële markten, gaan wij er vooralsnog en voorzichtigheidshalve vanuit dat de renteontwikkeling voor de gemeente zich binnen een bandbreedte van 1,5% tussen de 2,5% en 4,0% ontwikkelt.

Bij aanvragen voor garanties en borgstellingen is naast landelijke wetgeving de Europese wet- en regelgeving van belang. Met name de voorwaarden waaronder staatssteun (ook steun vanuit de gemeente) is toegestaan, zijn van belang. Om voor borgstelling (of subsidiëring) in aanmerking te komen moet worden voldaan aan diverse voorwaarden.

Per 1 januari 2016 is het totaalbedrag aan borgstellingen waar de gemeente in deelneemt € 2,352 miljoen. Het aandeel van de gemeente in deze borgstellingen is € 2,127 miljoen.

Naast de hiervoor genoemde borgstellingen staat de gemeente ook borg voor leningen aan toegelaten instellingen voor sociale woningbouw en voor hypotheekleningen wegens particulier woningbezit (achtervanggaranties).

De risico’s die hiermee gemoeid zijn, zijn tot een minimum beperkt doordat de primaire garantstelling is ondergebracht bij waarborgfondsen. Zo zijn de borgstellingen aan toegelaten instellingen (woningbouwverenigingen) ondergebracht bij het waarborgfonds sociale woningbouw en de borgstellingen voor hypotheekleningen wegens particulier woningbezit bij het fonds nationale hypotheekgarantie. Op basis hiervan is in het voorjaar van 2012 ingeschat dat het risico op een financieel nadeel voor de gemeente zeer onwaarschijnlijk is. Op dit moment is er geen aanleiding deze inschatting te herzien.

De afgegeven achtervanggaranties zijn als volgt opgebouwd (stand per 1 januari 2016):

Omdat recentere gegevens ontbreken wordt volstaan met deze informatie.

De gemeente heeft ook borgstellingen afgegeven aan woongroepen. Het risico bij deze borgstel-lingen is uiterst klein omdat de overwaarde van de als hypotheek ingebrachte panden de afgege-ven garanties inmiddels ver overstijgt. Op 1 januari 2016 is de omvang van deze garanties € 120.687. Deze garanties lopen geleidelijk af tot het jaar 2024. Er worden geen nieuwe garanties verwacht.

De wet Houdbare overheidsfinanciën en het schatkistbankieren maken het noodzakelijk een liquiditeitsplanning op te stellen voor de korte en middellange termijn. Deze planning geeft inzicht in het verloop van de ontvangsten en uitgaven op basis van de meerjarenbegroting, de geplande investeringen, de vrijval uit afschrijvingen en de ontwikkeling van de overige activa en passiva van de gemeente. De planning ziet er als volgt uit :

(Bedragen x € 1.000)

Bovenstaande liquiditeitsbegroting is opgesteld aan de hand van de indirecte methode en omvat een aantal aannames die in werkelijkheid anders kunnen zijn. Daaronder valt onder meer het verwachte saldo van de liquide middelen per 1 januari 2017, het moment van baten en lasten dat gelijk is gesteld aan het moment van ontvangst en betaling en de verdeling van investeringen over de jaren.

Eind 2013 is het wettelijk verplichte schatkistbankieren ingevoerd. Schatkistbankieren houdt in dat geld en vermogen niet langer bij bijvoorbeeld banken buiten de schatkist mogen worden aangehouden. Overtollige middelen mogen alleen in rekening-courant en via deposito’s bij de schatkist worden aangehouden of onderling worden uitgeleend aan andere decentrale overheden. Het woord overtollig verwijst naar alle middelen die decentrale overheden niet onmiddellijk nodig hebben voor de publieke taak. Op basis van de wet Fido behoudt een decentrale overheid natuurlijk wel de mogelijkheid om leningen te verstrekken en uitzettingen te verrichten uit hoofde van de publieke taak. De deelname aan schatkistbankieren verandert daar niets aan.

Sinds 1999 zijn in de Europese Unie (EU) afspraken gemaakt over de saldi van overheidsbegrotingen en -rekeningen. Deze afspraken zijn vastgelegd in het stabiliteit- en groeipact van de EU. De doelstelling van dit pact is het op middellange termijn bereiken en handhaven van een begrotingspositie die vrijwel in evenwicht is dan wel een overschot vertoont. In het verdrag van Maastricht is bepaald, dat in tijden van laagconjunctuur het begrotingstekort het plafond van 3% van het bruto binnenlandsproduct (BBP) niet mag overschrijden (Het EMU-saldo).

Vanwege de eurocrisis is eind 2011 een aangescherpt Stabiliteits- en Groeipact van kracht geworden. De kern hiervan is dat de staatsschuld van eurolanden maximaal 60% van het BBP mag zijn (EMU-schuld) en het begrotingstekort maximaal 3% van het BBP (EMU-saldo). Om een idee te geven van de omvang: het BBP bedraagt momenteel iets meer dan € 600 miljard.

EMU-saldo

Jaarlijks stelt het rijk een individuele referentiewaarde voor elke gemeente vast. Voor de gemeente Wageningen geldt voor 2017 een referentiewaarde van afgerond € 3,7 miljoen. Deze referentie-waarde is gebaseerd op de referentiewaarde 2016.

Door de specifieke berekeningswijze van het EMU-saldo kan deze aanzienlijk afwijken van de kasstroom. Daarom treft u onderstaand het verwachte EMU-saldo op basis van de voorliggende begroting aan.

(Bedragen x € 1.000)

Uit bovenstaande tabel blijkt dat voor 2017 de referentiewaarde wordt overschreden. Of dit consequenties heeft hangt af van het begrotingssaldo van Nederland als geheel en daarbinnen het begrotingssaldo van de gezamenlijke gemeenten. Pas als beide genoemde saldi de grenswaarden overschrijden, zou dit consequenties kunnen hebben.

EMU-schuld

Ten aanzien van de EMU-schuld gelden geen specifieke regels voor gemeenten. Wel draagt het schatkistbankieren eraan bij dat de staatschuld van Nederland als geheel iets lager ligt.